Marksizm, nihilizm, komunizm, socjalizm i nazizm to ideologie ukształtowane w nowoczesności, funkcjonujące jako świeckie odpowiedniki poglądów religijnych. W jądrze tych ideologii tkwi laicko-mesjanistyczne pragnienie nowoczesnych, wyrażających przekonanie, że świat kształtują swoimi rękoma. Nowoczesne ideologie rewolucyjne, w tym także syjonizm, przetłumaczyły dawne religijne tęsknoty w świeckie pojęcia polityczne; religia uległa zeświecczeniu i przekształceniu w Historię – Królestwo Niebieskie przekształciło się w Królestwo Człowiecze. Jednakże autorzy tacy jak Agata Bielik-Robson argumentują, że nadzieje łączace się z wizjami Mesjasza nie mają nic wspólnego z porządkiem utopijnym i pozostają po stronie archaicznych, wywrotowych pozycji podważania ustalonego porządku.

Intencją tego projektu jest prześledzenie ścieżek, na których narodowe i inne wspólnotowe narracje współczesności pozostają pod wpływem filozoficznego, literackiego i religijnego mesjanizmu. “Odnowienie znaczeń”, używając słów Marii Janion, tego historycznie i filozoficznie obciążonego terminu i fenomenu kulturowego widzenia siebie, jako “wybrańców” mających do spełnienia szczególną misję, wyznaczoną przez wyższy porządek, ideologię lub też najzwyklejsze poczucie odpowiedzialności. Interesuje nas, jak wspólczesne sztuki wizualne przenoszą i dokonują refleksji and wizjami ludu, narodu i kraju jako powierników szczególnej misji wyzwolenia, zbawienia i politycznego umocnienia i aby przyjrzeć się wątkom kulturowym wplecionym w poszczególne koncepcje jednostki, bohatera, męczennika, proroka a w końcu także polityka, artysty i intelektualisty.

W wystawie biorą udział Yossi Atia & Itamar Rose, Yael Bartana, Grzegorz Klaman, Tomasz Kozak, Avi Mograbi, Ittai Meyer & Suff Backaleinick, Anna Molska, Anna Niesterowicz & Lukasz Gutt, Joanna Rajkowska, Roee Rosen, Menachem Roth & Yekutiel Roth, Sala-Manca, Twożywo i Artur Żmijewski. Zwróciłyśmy się do artystów o udostępnienie lub stworzenie nowych prac, które odnosiłyby się do pojecia mesjanizmu - religijnegi, sekularnego, samozwańczego czy narodowego. Zachęcałyśmy do refleksji nad tym jak mesjanizm manifestuje się – i to nie tylko w judeo-chrześcijańskim kontekście – w polityce, społeczeństwie i kulturze. Wystawa pierwotnie pokazana w Holon przenosi się do Gdańska. Jej struktura jest dynamiczna, niektóre z prace ulegają zmianie lub zostają zastąpione innymi. W czasie jej trwania zaproszamy ekspertów, takich jak Agata Bielik-Robson, Yoav Kenny, Adam Lipszyc, Roee Rosen, Magdalena Pustoła i Monika Rudaś-Grodzka. aby rozmawiać o mesjanizmie w katagoriach polskich i izraelskich. Po wystawie w Gdańsku zostanie opublikowana narracji antologia podsumowująca ten rozdział poświęcony mesjanizmowi w językach polskim, hebrajskim i angielskim.

Projekt sfinansowany przez Instytut Adama Mickiewicza ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rezczpospolitej Polskiej w ramach Roku Polskiego w Izraelu.
Dodatkowe środki zostały zapewnione przez Mecenat Miasta Gdańska oraz Ambasadę Izraela w Warszawie.


Stały partner ISW: Baltic Property Trust
Partner technologiczny: BenQ
Afterparty: Glam Kolektiv i Modelarnia